Oprócz doskonałej kuchni i malowniczych krajobrazów Toskania jest krainą słynącą przede wszystkim z wina. Pisząc o toskańskim winiarstwie nie sposób pominąć jednej z ikon tego regionu – Chianti.

Chianti jest najstarszym regionem winiarskim we Włoszech. Już w XIII wieku zanotowano w pismach kościelnych pierwsze wzmianki o produkcji tego wina (które najprawdopodobniej było białe!)

Historia Chianti

Chianti jest najstarszym regionem winiarskim we Włoszech. Już w XIII wieku zanotowano w pismach kościelnych pierwsze wzmianki o produkcji tego wina (które najprawdopodobniej było białe!) w okolicach miasteczek Radda, Castellina i Gaiole tworzących tzw. Ligę Chianti. Wino było produkowane przede wszystkim dla arystokratów, a winorośl uprawiano w okolicach ich posiadłości. Wraz z upływem czasu zaczęto produkować wina poza nieformalnie wyznaczonym terytorium. Duża ilość winnic oraz masowa produkcja spowodowały, że wina były marnej klasy. Ta tendencja utrzymywała się przez długi czas. Dopiero w XVIII wieku książę Kosma III Medyceusz w obawie przed rozszerzającą się produkcją słabej jakości win wydał rozporządzenie o utworzeniu granic apelacyjnych dla regionu Chianti. Jego decyzja zapoczątkowała dalsze zmiany w celu dążenia do produkcji jakościowych win. I tak kolejny monarcha Leopold August wprowadził szereg dekretów umożliwiających rozwój winiarstwa w regionie. Za jego rządów osuszono bagienne tereny i zasadzono w ich miejsce winorośl, obniżono cła na wino i zliberalizowana jego handel. W XIX wieku kontynuowano rozwój w przemyśle winiarskim. Włoski premier i enolog Bettino Ricasolego wydał broszurę z informacją o metodzie produkcji wina czerwonego w regionie, zgodnie z którą winnice w Chianti zostały objęte normami jakościowymi. Chianti musiało być produkowane z dwóch szczepów – Sangiovese i Canaiolo. Co prawda ta historia dotyczy przede wszystkim apelacji Chianti Classico, która przez wielu uważana jest za tę pierwotną i prawdziwą. Jednak wpływ nadania podstawowych norm apelacyjnych odczuł cały region. Od tej pory zaczęto produkować większą ilość win czerwonych niż białych. Do produkcji zaczęto używać przede wszystkim najpopularniejszego szczepu w regionie – Sangiovese, charakteryzującego się dużą kwasowością i szczodrym owocem. Z tego też względu wielu winiarzy używało do „zmiękczenia” Chianti około 20% białych odmian winorośli. Obecnie ta praktyka jest zabroniona, a dokładne normy jakościowe dla apelacji Chianti zostały, mimo wielu zmian spisane i wcielone w życie w 1996 roku. Zakładają one, że w produkcji Chianti oprócz Sangiovese można dodać maksymalnie 20% innych lokalnych lub międzynarodowych szczepów uprawianych w regionie. Od 2006 roku nie można w ogóle korzystać przy produkcji Chianti ze szczepów białych.

O Chianti i Sangiovese

Chianti usytuowane jest na malowniczych wzgórzach między Sieną a Florencją. Region podzielić można na dwie główne części: DOCG Chianti oraz DOCG Chianti Classico i trzy apelacje satelickie je otaczające: Chianti Rúfina i Chianti Colli Senesi, Chianti Colli Fiorentini. Wielu jednak nie pamięta o kilku mniej znaczących, ale produkujących często świetne wino takich jak Chianti Montalbano, Chianti Colline Pisane czy Chianti Montespertoli. Mimo dużego terenu w jakim produkowane może być Chianti oraz mnogości szczepów zarówno międzynarodowych (Caberneto Sauvignon, Merlot, Syrah) oraz regionalnych (Canaiolo, Colorino, Mammolo) wiodącym szczepem jest Sangiovese. Toskańscy puryści wyznają szkołę tradycyjną, która nie dopuszcza w procesie produkcji dodatku innych szczepów niż Sangiovese. Wina w 100% z tego szczepu charakteryzują się sporą kwasowością, jasnoczerwonym kolorem i mocnymi taninami. Takie wina często nadają się do picia dopiero po kilku latach. Są zatem idealne do starzenia. Z kolei szkoła modernistyczna wyznaje zasadę zmiękczania Sangiovese innymi szczepami. Wynika to przede wszystkim z chęci skrócenia czasu, w którym wino idealnie nadaje się do picia. Dodatkowo argumentują domieszkę innych szczepów bardziej przystępnym dla zwykłego konsumenta charakterem wina. Kolejną różnicą między metodami produkcji jest także użycie odmiennych rodzajów beczek. Tradycjonaliści używają dużych beczek tzw. botti, dzięki którym otrzymują wina bardziej taniczne, o mniejszej koncentracji i większej kwasowości. Z kolei moderniści używają mniejszych beczek tzw. barriques. Dzięki nim wina są bardziej łagodne, owocowe i krągłe. W zależności od upodobań warto zwrócić uwagę w jakich proporcjach producent kupażuje wino lub czy w ogóle to robi. Może to uchronić przed nietrafionym wyborem wina.

Chianti Montespertoli, wznoszące się na wzgórzach otaczających miasto o tej samej nazwie, jest najmniejszą podstrefą w Chianti DOCG.

Chianti Montespertoli

Chianti Montespertoli znajduje się w sercu malowniczej Toskani na południowy-zachód od Florencji. Od słynnej apelacji Chianti Classico oddziela ją południowe ramię obszaru Colli Fiorentini, które obejmuje tereny na południe od samej Florencji. Chianti Montespertoli, wznoszące się na wzgórzach otaczających miasto o tej samej nazwie, jest najmniejszą podstrefą w Chianti DOCG. Obszar ten ma specyficzny terroir, który jest idealny do uprawy winorośli – sprzyjający klimat, doskonałe gleby i topografia. Bogate wapienne gleby okazały się przydatne w uprawie Sangiovese, a słoneczne stoki regionu korzystają z dobowej zmiany temperatury, która zapewnia bujne, ale zrównoważone wina. Chianti produkowane w Montespertoli są z reguły kupażami i są bardziej skoncentrowane, o rubinowej barwie i mniejszej kwasowości niż wina z południa regionu. Dojrzewają w dębowych beczkach typu barrique o 3 miesiące dłużej niż zakładają normy apelacyjne dla DOCG Chianti. Takie subtelne różnice sprawiają, że są one powszechnie lubiane. Gotowe są do picia stosunkowo szybko, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby poczekać z nimi roku lub więcej. Wówczas będę mniej agresywne i jeszcze bardziej przyziemne. Zgodnie z przepisami DOCG obowiązującymi w Chianti. Wina w  Chianti Montespertoli muszą zawierać co najmniej 70 procent Sangiovese. Pozostała część może być mieszanką innych odmian czerwonych winogron: lokalne odmiany Canaiolo i Colorino są do tego powszechne, ale winiarze zaczynają przechodzić na bardziej międzynarodowe odmiany, takie jak Cabernet Sauvignon i Merlot.

Klimat i ukształtowanie regionu

Krajobraz Chianti wydaje się chaotyczny – liczne pagórki, bujna zieleń sprawiająca wrażenie dzikiej i rosnące dowolnie cyprysy. Brakuje w tym opisie tylko winnic, które gdzieniegdzie są wtopione w pejzaż regionu. Mimo, że zajmują znaczną część terenu Chianti, to chowają się w mnogiej roślinności. Klimat śródziemnomorski na ogół sprzyja jej rozkwitowi. Temperatury są umiarkowane, ale o dużej amplitudzie. Lata są suche i gorące, wiosny ciepłe, a jesień i zima łagodne i deszczowe. Wysokość temperatur różni się także względem położenia. Za chłodniejszą część regionu uznaje się okolice bliżej Florencji. Z kolei bliżej Sieny klimat jest cieplejszy. W zależności od miejsca uprawy winorośli, winogrona są bardziej mięsiste i sprężyste lub mniej. Szczep Sangiovese wdzięcznie reaguje na różnorodność klimatu.

Wina od Tenuta di Morzano

Winnica została założona w 1973 roku przez florenckiego architekta Luciano Mignolli. Posiadłość składa się z kilku nieruchomości przylegających do farmy Nonnonanni oraz dołączonych parceli. Dzisiaj posiadaczką 41 hektarów ziemi jest córka Francesca, a zarządcą winnicy jest od 19 lat Giacomo Benucci, który odpowiada za rozwój agroturystyki (coraz chętniej odwiedzanej przez Polaków). W 2015 roku Robert Parker przyznał Chianti Emilio aż 90 punktów. Winnica produkuje około 240 000 butelek wina rocznie.