Miłośnikom win włoskich nie trzeba przedstawiać Veneto, jednak nawet ich uwadze, umknąć może schowany w jego cieniu, graniczący ze Słowenią, region Friuli. Znany przede wszystkim z produkcji win białych, pochwalić się może licznymi szczepami endemicznymi, ale także ikoną włoskich win musujących – Prosecco, którego sprzedaż w ostatniej dekadzie wzrosła dziesięciokrotnie. Co sprawiło, że właśnie to wino stało się światowym fenomenem?

Prosecco to włoskie wino musujące produkowane w regionach Veneto i Friuli Venezia Giulia na wzgórzach na północ od Treviso, gdzie klimat jest klasyfikowany jako ciepły i umiarkowany, choć dość deszczowy. Nawet podczas najbardziej suchych miesięcy opady są niemałe. Region ma dość zróżnicowane gleby, ale przede wszystkim jest to mieszanka wapienia, gliny, margla i piaskowca morskiego. Takie warunki są idealne do uprawiania Glery, która jest głównym szczepem, z którego produkuje się Prosecco, choć dopuszcza się również dodawanie takich winogrona jak: Verdiso, Bianchetta Trevigiana, Perera, Chardonnay, Pinot Bianco, Pinot Grigio czy Pinot Noir.

“Poszłam po mleko, kupiłam Prosecco”, “Wejdź jeśli masz Prosecco”, “Prosecco made me do it” – kult ulubionego wina musującego milionów nie słabnie. Mogło by się wydawać, że Prosecco od zawsze było nieodłączną częścią celebracji. Jednak prawdziwy boom sprzedaży rozpoczął się dopiero w 2008 roku, gdy światowa gospodarka znajdowała się w recesji, a konsumenci zaczęli szukać alternatywnego wina musującego, które byłoby w lepszej cenie niż szampan.

Klasyczny wizerunek hiszpańskiej Cavy, która często (choć niesłusznie) traktowana jest jako “tani szampan” sprawił że na rynku powstała nisza, w którą idealnie wpisało się Prosecco, kojarzone z nonszalanckim włoskim stylem i niedrogim luksusem z nutką elegancji. Dźwięczna i łatwa do wypowiedzenia nazwa również jest ogromną korzyścią w skomplikowanym i zmiennym świecie wina.

Sposób produkcji Prosecco wpływa nie tylko na niższy koszt produkcji, ale również na jego styl – lekki i owocowy, zupełnie inny od klasycznej Cavy czy Szampana, których smak jest bardziej złożony i zazwyczaj bardziej wytrawny. Wszechstronność Prosecco sprawia, że jest idealne czy jako aperitif przed kolacja, czy na wieczorne spotkania. Idealnie nadaje się do koktajli takich jak uwielbiane Aperol i Hugo Spritz czy bardziej klasycznych Mimozy czy Bellini. Nawet koktajle tradycyjnie mieszane z szampanem, dziś zazwyczaj robione są na bazie właśnie Prosecco.

 

Czy Prosecco może stać się jeszcze bardziej popularne? Bardzo możliwe że tak. W maju tego roku zatwierdzono nowe regulacje, które pozwalają na produkcję… różowego Prosecco! Winiarze, którzy zdecydują się na ten ruch będą mogli zacząć sprzedaż swoich butelek od stycznia 2021. Czy połączenie Glery z Pinot Nero okaże się strzałem w dziesiątkę? Czy bladoróżowe bąbelki zastąpią intensywnie pomarańczowego Aperola? O tym będziemy mogli się przekonać już za kilka miesięcy.

Historia Juliskiego winiarstwa

Od czasów Imperium Rzymskiego wino z Wenecji Julijskiej uważane było za wyjątkowe. Żona Cesarza Augusta uważała, że picie wina z obszaru dzisiejszej Akwilei ją odmładza. Upodobała sobie przede wszystkim wino o nazwie Puxinum z małego miasteczka Pucino, które uważane jest za praprzodzka dzisiejszego Prosecco. Co prawda posiadało zdecydowanie mniej bąbelków (a na początku nie miało nawet żadnych!), było jedynie delikatnie perliste, ale mimo wszystko jego lekki i orzeźwiający styl może skłaniać do porównania go z Prosecco, które znamy dzisiaj. Dzięki upodobaniu rzymskich władców do win z Akwilei na tym obszarze nastąpił rozkwit winiarstwa. Coraz większą wagę przywiązywano do uprawy winorośli oraz winifikacji. Czerpano przede wszystkim z naleciałości kultury celtyckiej, której to ludy wprowadziły na tereny dzisiejszej Akwilei nasadzenia winogron. Dlatego większość ówczesnych jak i obecnych win produkowana jest w dużej mierze ze szczepów endemicznych, co często pozwala na większą fantazję w produkcji wina. Z tego też względu łatwiej o wdrażanie pionierskich technik, które w konsekwencji pozwalają na tworzenie bardziej wyrafinowanych i nietuzinkowych win. Za początek innowacyjnych rozwiązań można uznać wprowadzenie w I w. n.e. drewnianych beczek oraz betonowych kadzi w procesie produkcji wina. Julijscy winiarze jako pierwsi zdecydowali się na taki krok. Dzięki temu zaczęto szerzej patrzeć na wino. Stąd też powstała koncepcja produkcji wina musującego z lokalnego szczepu. Już w XIII w. w dokumentach opisujących stan handlu w regionie można odnaleźć wzmianki świadczące o produkcji lekkich białych win, także i tych musujących. W końcu w XVII w. praca nad produkcją wina musującego zaczęła nabierać wyczekiwanego kształtu. Na wzgórzach Conegliano Valdobbiadene zaczęto produkować nowoczesną metodą tzw. tankową (później nazwaną metodą Charmata) wino musujące z lokalnego szczepu Prosseco (od 2009 roku zmieniono jego nazwę na Glera). Charakteryzowało się ono lżejszymi bąbelkami oraz bardziej owocowym aromatem niż wina produkowane metodą szampańską. Od tego momentu w dwóch regionach: Veneto oraz Friuli powstawały wina, które w późniejszym okresie podbiły cały Świat. Sława Prosecco wzięła się przede wszystkim ze względu na jego niezobowiązujący charakter i szeroką dostępność. Punktem kulminacyjnym był rok 2013, w którym sprzedano więcej wina musującego ze szczepu Glera niż Szampana!

O Friuli

Friuli leży na północnym wschodzie Włoch, między Austrią, Słowenią, Morzem Adriatyckim i Veneto. Chociaż region ten jest stosunkowo nieduży w porównaniu do reszty Włoch, to jest idealnym miejscem dla fanów białych win. Za to pochwalić się może również licznymi szczepami endemicznymi takimi jak Friulano czy Schioppetino.
Jedną z flagowych apelacji regionu jest DOC Colli Orientali del Friuli obejmująca wschodnie wzgórza przy samej granicy Italii, które są efektem milionów lat alpejskiej tektoniki i geomorfologii. Procesy te odcisnęły piętno w postaci złożonej i bogatej w minerały struktury glebowej, nazywanej w lokalnym dialekcie Ponca a charakteryzującej się naprzemiennie ułożonymi warstwami wapiennej gliny i piaskowca. Winorośl korzysta tu z łagodnie falującego krajobrazu gładkich wzniesień o średniej wysokości 400 m n.p.m. oraz naturalnej bariery od zimnych północnych wiatrów, którą stanowią Alpy Julijskie. Wina z Friuli przeszły jakościową metamorfozę i obecnie produkuje się tu wina nieoczywiste, bazując często na rodzimych odmianach winorośli, które są zazwyczaj lekkie, rześkie, aromatyczne (ale nie przesadnie), bez dojrzewania w dębowych beczkach.

 

Wina od Cantina Ca’Tullio

Winnica powstała jeszcze pod koniec XIX wieku, ale dopiero od lat 20- tych XX wieku nastąpił jej intensywny rozwój jako gospodarstwa rolnego. W tym czasie rodzina Tullio skupiła w budynkach produkcję różnych sektorów rolnictwa friulijskiego, obok winiarstwa, także przetwórstwo owocowo-warzywne, czy nawet produkcję tytoniu. Zmiany nastąpiły w latach 80-tych minionego wieku, kiedy w majątku pojawili się nowi właściciele. Do 1999 roku gospodarstwo przeszło kompletną reorganizację oraz szeroko zakrojony remont budynków. Powstała nowoczesna winnica, czerpiąca zarazem z charakteru zabytkowego obiektu (jednego z najpiękniejszych w regionie) i bogatej tradycji obszaru Akwilei, gdzie wino produkowane jest już od ponad 2000 lat.

Winnica Ca’Tullio łączy ze sobą tradycje z nowoczesnością. Wraz z rozwojem winiarni pod koniec XX w. rodzina Tullio zapoczątkowała produkcję win zgodnie z terroirstyczną wizją znad Akwilei. Korzystając z klimatu Adriatyku oraz zróżnicowania glebowego tworzą wina rześkie i mineralne. W ofercie Wineland, oprócz kultowego Prosecco znajdziecie wina z endemicznych szczepów z Friuli: Friulano oraz Schioppettino.
Catullio Friulano zaskakuje swoją aromatycznością, lekkością i orzeźwiającym charakterem. Zdecydowanie polecamy je na ciepłe, letnie wieczory. Z kolei Schioppettino to połączenie elegancji i powściągliwości, integracji i złożoność. Najlepiej posłuży tym, którzy wytrwale przebrnęli przez trudny dzień i z ulgą rozpłyną się w ciszy wieczoru.